Fakty o: Łuskowiec
Łuskowiec, łuskowiec zwyczajny – gatunek niewielkiego ptaka z rodziny łuszczakowatych, zamieszkujący północną Europę od Norwegii po Ural, Syberię po Kamczatkę oraz znaczne połacie Ameryki Północnej z południową granicą w zachodnim Meksyku. W Polsce dawniej pojawiał się nieregularnie i niekiedy zimował, obecnie sporadycznie zalatuje.
Podgatunki i zasięg występowania
Wyróżniono 8–9 podgatunków P. enucleator:
- łuskowiec euroazjatycki (P. e. enucleator) – Skandynawia do centralnej Syberii.
- P. e. kamtschatkensis – północno-wschodnia Syberia.
- P. e. sakhalinensis – Sachalin i Wyspy Kurylskie, północna Japonia.
- P. e. flammula – wybrzeża południowej Alaski i zachodnia Kanada.
- P. e. carlottae – Wyspy Królowej Charlotty.
- P. e. montana – wewnętrzna część południowo-zachodniej Kanady do zachodnio-środkowego USA.
- P. e. californica – wschodnia Kalifornia.
- łuskowiec amerykański (P. e. leucura) – od zachodniej i środkowej Alaski szerokim pasem na wschód przez środkową Kanadę aż po Quebec, Nową Fundlandię i Nową Szkocję. Takson ten obejmuje też proponowane podgatunki alascensis i eschatosa.
- P. e. pacata – wschodnia Syberia (na wschód od rzeki Jenisej i Sajanów) na wschód po dorzecze Kołymy i Morze Ochockie, na południe po środkowy Ałtaj, północno-wschodni Kazachstan, północną Mongolię i Pasmo Stanowe.
W Polsce ostatni nalot łuskowców (stan z 2016) miał miejsce zimą na przełomie 2012 i 2013; najwięcej osobników (14) zaobserwowano w lutym 2013 pod Giżyckiem. W XIX wieku odnotowano 19 nalotów, w XX wieku – mimo większej aktywności ornitologicznej w terenie – jedynie 12.
Ewolucja
Zapis kopalny potwierdza jego istnienie już w plejstocenie. Gatunek był wtedy rozpowszechniony w Europie; jego skamieniałości odkryto w Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, Austrii, we Włoszech i na Węgrzech. W Polsce jego skamieniałości odkryto w Jaskini na Biśniku.
Morfologia
- Cechy gatunku
- Ptak wielkości szpaka. Występuje dymorfizm płciowy. Upierzenie samca głównie czerwonawe, pokrywy podogonowe szare. U samicy upierzenie główne żółtawe, występują białe paski pokrywowe i białe krawędzie lotek III rzędu.
- Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 18,5–25,5 cm
- Masa ciała: 42–77 g
Ekologia
- Biotop
- Łuskowce gniazdują wyłącznie w starych, pierwotnych borach, w których prócz drzew iglastych występują także drzewa owocowe. Podczas zimowania przebywają wszędzie tam, gdzie znajdują się drzewa owocowe (preferują jarzębinę), również w pobliżu siedlisk ludzkich i na drogach.
- Gniazdo
- Na drzewie, przeważnie świerku. Pary gniazdują osobno. Zbudowane jest z mchów, gałązek, źdźbeł traw i porostów; wyściełane jest miękkimi trawami, korzonkami. Zwykle umieszczone 1,5–7,6 m nad ziemią.
- Jaja
- Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Wymiary średnie: 24,9 na 17,5 mm (P. e. montana). Inkubacja trwa 13–14 dni, wysiaduje jedynie samica.
- Pożywienie
- Nasiona, pędy, pąki brzóz i świerków, jagody, borówki i inne owoce.
Szwecję