Sfinks Naksyjczyków

Sfinks z Naksos, znany również jako Sfinks Naksjański, to oszałamiająca marmurowa statua znajdująca się w Muzeum Archeologicznym w Delfach. Mierząca imponujące 2,22 metra wysokości, ta monumentalna rzeźba przedstawia głowę kobiety, ciało lwicy i efektownie wyrzeźbione skrzydła. Pierwotnie wzniesiona w 560 roku p.n.e., została umieszczona obok Świątyni Apollina w Delfach, głównego ośrodka religijnego starożytnej Grecji.

Historia Sfinksa z Naksos jest niezwykle ciekawa. Wykopaliska rozpoczęły się w 1860 roku, ale dopiero w 1893 roku odkryto brakujące fragmenty. Statua była darem mieszkańców wyspy Naksos dla Świątyni Apollina. W mitologii greckiej sfinks jest stworzeniem symbolizującym siłę i ochronę, często umieszczanym przy wejściach do świątyń i królewskich grobowców.

Co czyni tę statuę jeszcze bardziej wyjątkową, to jej umieszczenie na 10-metrowej kolumnie zwieńczonej jońskim kapitelem, co czyni ją jednym z najwcześniejszych przykładów architektury jońskiej w Wyroczni Delfickiej. Wykonana z marmuru naksjańskiego, Sfinks z Naksos zachwyca misternymi detalami i dynamiczną obecnością. W przeciwieństwie do wielu rzeźb z tamtych czasów, była rzeźbiona w pełnym trójwymiarze, a nie jako płaskorzeźba.

Ciekawostką jest inskrypcja na podstawie statuy, datowana na 328-327 rok p.n.e., która potwierdzała prawo mieszkańców Naksos do pierwszeństwa w otrzymywaniu wyroczni. Podobne kolumny ze sfinksami znaleziono w całej starożytnej Grecji i niekiedy służyły one jako znaczniki grobowe. Istnieją nawet teorie, że te greckie kolumny z VI wieku p.n.e. mogły wpłynąć na filary Aśoki w Indiach z III wieku p.n.e., dzięki wymianom kulturowym zapoczątkowanym przez Aleksandra Wielkiego i kontynuowanym przez Greko-Baktryjczyków i Indo-Greków.