Fakty o: Pliszka żółta
Pliszka żółta, wolarka – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych.
Występowanie
Zamieszkuje większość Eurazji, na wschodzie po środkową Syberię, a także północną Afrykę. Wędruje na dalekie dystanse, przeloty od marca do maja i od sierpnia do października. Zimuje nad Morzem Śródziemnym oraz bardziej na południu – w Afryce Subsaharyjskiej. Wschodnie podgatunki swe zimowiska mają na subkontynencie indyjskim i Półwyspie Arabskim. W Europie Środkowej spotkać można około 7 podgatunków tej pliszki.
- W Polsce średnio licznie lęgowy na niżu jest podgatunek M. flava flava, poza tym podczas przelotów pojawiają się też ptaki z innych podgatunków: thunbergi, feldegg, iberiae i flavissima. 3 z nich mają charakter przelotny i nie wyprowadzają lęgów. W górach występuje do wysokości kilkuset metrów. Licznie zasiedla Wielkopolskę, Podlasie i Mazowsze. Często ustępuje tu w swoich siedliskach tylko skowronkom. W czasie wiosennych przelotów, od końca marca do połowy maja, w Zatoce Gdańskiej obserwuje się skupienia ptaków liczące tysiące i więcej osobników. W trakcie jesiennych migracji pojawiają się od sierpnia do końca października. To wtedy w niektórych miejscach w kraju można natknąć się na największe koncentracje pliszki na masowych noclegowiskach – liczy się tam setki, a nawet tysiące sztuk. Wyjątkowe obserwacje migrujących osobników zdarzają się jeszcze w grudniu. Pojedyncze (bardzo rzadkie) stwierdzenia ptaków zimujących pochodzą głównie z południa Polski. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2008–2012 populacja lęgowa pliszki żółtej w Polsce liczyła 1,4–2,0 miliona par.
![Pliszka żółta](https://tzmedia.b-cdn.net/media/images/wiki-article-component/thumb/04/0428679a404b825da0d5893d4bcb2ac0.jpg)
Systematyka
Szerokie rozprzestrzenienie się ptaka spowodowało powstanie wielu podgatunków. Różnice między nimi są widoczne głównie w ubarwieniu głów samców. Samice i młode poszczególnych podgatunków są względem siebie prawie identyczne. Sytuację komplikuje fakt, że pomiędzy niektórymi podgatunkami dość regularnie dochodzi do hybrydyzacji. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dziesięć podgatunków M. flava:
- pliszka żółtawa (M. flava flavissima) – Brytania i przybrzeżna Europa.
- pliszka żółtogłowa (M. flava lutea) – południowo-zachodnia Rosja do północno-zachodniego i północno-środkowego Kazachstanu.
- pliszka żółta (M. flava flava) – północna i środkowa Europa do Uralu.
- M. flava beema – południowo-zachodnia Syberia i północno-wschodni Kazachstan do zachodnich Himalajów.
- pliszka iberyjska (M. flava iberiae) – Półwysep Iberyjski, południowo-zachodnia Francja i północno-zachodnia Afryka.
- pliszka apenińska (M. flava cinereocapilla) – Włochy, Sycylia, Korsyka, Sardynia i Słowenia.
- M. flava pygmaea – Egipt (Delta Nilu i dalej na południe wzdłuż Nilu); populacja osiadła.
- pliszka białogłowa (M. flava leucocephala) – północno-zachodnia Mongolia, północno-zachodnie Chiny i północno-środkowa Syberia.
- pliszka czarnogłowa (M. flava feldegg) – Bałkany i Turcja do Iranu i Afganistanu.
- pliszka tundrowa (M. flava thunbergi) – północna Europa do północno-zachodniej Syberii.
Niektórzy systematycy wyróżniają też podgatunek M. flava melanogrisea, inni utożsamiają go z M. flava feldegg. Niektóre z powyższych podgatunków (zwłaszcza lutea i feldegg) często bywały podnoszone przez różnych autorów do rangi osobnych gatunków.
Dawniej do M. flava zaliczano też podgatunki występujące dalej na wschód, wyodrębnione do osobnego gatunku o nazwie M. tschutschensis (pliszka syberyjska).
- Zdjęcia niektórych podgatunków pliszki żółtej
Cechy gatunku
Najmniejsza z europejskich pliszek, o krępej, wysmukłej sylwetce. Upierzenie podobne do pliszki górskiej, choć odróżnia ją żółte podgardle. U samców wszystkich podgatunków żółty spód ciała, oliwkowy grzbiet i kuper, szarozielone skrzydła z jaśniejszymi pasami i ciemnoszary ogon z białymi brzegami. Dziób i nogi czarne. Długi ogon pośrodku jest czarny o białych brzegach. Głowa i kark popielate, biała brew nad okiem i podgardle, a pod nim biały wąs. Poszczególne podgatunki różnią się upierzeniem głowy i podgardla (opis – powyżej). Samice i młode u wszystkich podgatunków podobne do samców, ale o mniej jaskrawej, przytłumionej, bardziej jednolicie oliwkowożółtej barwie upierzenia, oliwkowozielonej głowie i żółtym brzuchu. Obie płci nie różnią się rozmiarami ciała. W odniesieniu do innych pliszek ma dość krótki ogon, lata ze specyficzną lekkością – lotem falistym. Jest nieco mniejsza od pliszki siwej. Ma delikatniejszą budowę ciała niż wróbel i jest od niego mniejsza.
Głos
Często siada na odsłoniętych krzewach lub roślinach zielnych i wydaje uporczywy odgłos wabiący „tsłip”. Melodia jest cicha i składa się z kilkakrotnie powtarzanych strof „psiee riee ciech”. Śpiewa również w locie.
Zachowanie
Najczęściej widuje się ją na ziemi. Nie boi się wychodzić na zupełnie odsłonione tereny i nie kryje się przed człowiekiem. Pliszki chętnie siadają na wyższych słupkach, badylach, kretowiskach, kamieniach, krzakach i płotach. Mniej kiwa ogonem niż inne pliszki. Przez cały rok jest ptakiem towarzyskim. Skupia się w duże stada w trakcie wędrówek.
Wymiary średnie
- długość ciała
- ok. 17 cm
- rozpiętość skrzydeł
- ok. 27 cm
Masa ciała
ok. 17 g
Biotop
Pierwotne siedliska były bardzo różnorodne – od zakrzewionego stepu po trawiastą tundrę. Zasiedla otwarte przestrzenie, umiarkowanie wilgotne łąki typu grądów o krótkiej trawie i pastwiska z pojedynczymi wysokimi roślinami i kępami, depresje, doliny rzek, nieużytki, pola uprawne (głównie rzepaku i roślin okopowych), tereny wydmowe, pola uprawne, skraje bagien oraz stawów i tereny ruderalne na obrzeżach miast. Lokalne populacje są liczniejsze, gdy w okolicy prowadzi się wypas zwierząt kopytnych. Noclegowiska pliszek mogą znajdować się w trzcinach, często w towarzystwie pliszek szarych.
![Pliszka żółta](https://tzmedia.b-cdn.net/media/images/wiki-article-component/thumb/ac/ac664bf79cc0f735965faaef8bf31d84.jpg)
Okres lęgowy
Trwa od maja do lipca. Na tereny lęgowe pliszki przylatują w kwietniu, zwykle w małych grupkach. Po pewnym czasie grupy rozpraszają się i poszczególne ptaki łączą się w pary. Zajmują one stosunkowo małe terytoria lęgowe, o obszarze około 60 m wokół gniazda. Bronią go czynnie przed innymi pliszkami. Tworzone pary są monogamiczne.
Gniazdo
Budowane jest w maju lub czerwcu przez samicę. Znajduje się w dołku na ziemi wśród niezbyt gęstej, dość wysokiej roślinności, dobrze ukryte. Może znajdować się w trawie, na miedzy, w nasypie. Uwite zostaje ze źdźbeł suchych trawy i korzeni z wnętrzem wyłożonym grubą warstwą włosia znalezionego na ziemi lub pierza.
Jaja
Prawdopodobnie dwa lęgi w roku – w maju i czerwcu. W jednym lęgu 4–5 jaj o średnich wymiarach 21×15 mm, białych o lekko szarawym lub biało-żółtym odcieniu i gęsto nakrapianych szarobrązowymi, małymi plamkami.
Wysiadywanie
Wysiadywanie przez samicę trwa 14–16 dni, a pisklęta, gniazdowniki, przebywają w gnieździe przez 11–15 dni. Opuszczają je wcześnie, zanim nauczą się latać. Młode są karmione przez oboje rodziców. Pliszki żółte opuszczają lęgowiska we wrześniu. Nim rozpoczną wędrówkę, gromadzą się w duże stada.
Zdjęcie: Notafly / CC BY-SA 3.0 / pl.wikipedia.orgPożywienie
Odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym. Drobne owady (od larw do form imago), chrząszcze i ich larwy (pędraki), muchy, koniki polne oraz pająki, dżdżownice, małe mięczaki.
Owady i inna zdobycz łapana jest w locie, z roślin i na ziemi, jak też na pasącym się bydle (z tego powodu nazywana bywa niekiedy „wolarką”). Silny związek z dużymi zwierzętami kopytnymi można zaobserwować po okresie lęgowym, zwłaszcza późnym latem i jesienią, gdy nie trzymają się one swych terytoriów. Gdy krowy, owce lub konie chodzą swobodnie po szerokim pastwisku, pliszki żółte dotrzymują im kroku nawet przez kilka kilometrów. Korzystając z okazji chwytają co jakiś czas owady spłoszone przez duże ssaki lub muchy krążące wokół nich. Żerowiska znajdują się pośród niskiej roślinności, na odsłoniętym obszarze, pod nogami bydła i koni. Za ofiarą biegnie lub podskakuje, czasem też do niej podfruwa.
Ochrona
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Potrafi dobrze przystosować się do zmian poziomu wód gruntowych i intensyfikacji rolnictwa.