Pawian płaszczowy

Dżelada, fascynujący gatunek małp Starego Świata, zamieszkuje Róg Afryki i Półwysep Arabski. Jako najbardziej wysunięty na północ gatunek pawiana, żyje w środowisku stosunkowo wolnym od drapieżników w porównaniu do swoich odpowiedników w środkowej czy południowej Afryce. Co ciekawe, w starożytnym Egipcie dżelada była czczona jako święte zwierzę.

Jeśli chodzi o wygląd fizyczny, samce dżelad są znacznie większe od samic i wykazują wyraźne różnice w kolorze futra. Te pawiany dobrze prosperują w obszarach półpustynnych, sawannach i regionach skalistych, dostosowując swoją dietę do sezonowej dostępności pożywienia. Ich struktura społeczna jest niezwykle złożona, zorganizowana na czterech poziomach: haremy, klany, bandy i oddziały.

Życie w społeczeństwie dżelad jest ściśle patriarchalne. Samce sprawują kontrolę nad samicami, często wykazując agresywne zachowania w celu utrzymania swojej dominacji. Pomimo dominacji samców, samice utrzymują silne więzi z krewnymi płci żeńskiej. Rozmnażanie u tych pawianów nie jest związane z konkretną porą roku, a dominujące samce mają zazwyczaj najwięcej okazji do kopulacji.

Kulturowe znaczenie dżelady jest widoczne w starożytnej sztuce i mitologii egipskiej, gdzie często były przedstawiane jako święte stworzenia. Jednak dzisiaj te pawiany stają w obliczu zagrożeń wynikających z utraty siedlisk spowodowanego działalnością człowieka. Chociaż gatunek ten jest obecnie uznawany przez IUCN za "najmniejszej troski", konkretne lokalne populacje są zagrożone z powodu ciągłego niszczenia siedlisk.