Fakty o: Piżmówka
Piżmówka, piżmówka amerykańska, kaczka piżmowa – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący tereny od zachodnich wybrzeży Meksyku, poprzez Amerykę Środkową po Ekwador nad Pacyfikiem oraz wybrzeża Urugwaju i północnej Argentyny nad Atlantykiem. Udomowiony przez Indian Ameryki Południowej, trafił do Europy w XVI wieku przywieziony przez Hiszpanów i Portugalczyków.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Linneusz w 1758 w systema Naturae. Holotyp pochodził z Brazylii. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Anas moschata. Obecnie (2018) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza piżmówkę w monotypowym rodzaju Cairina, opisanym w 1822 roku przez szkockiego zoologa Johna Fleminga. IOC nie wyróżnia podgatunków. Na Kompletnej liście ptaków świata piżmówka umieszczona jest w plemieniu Tadornini. Jedno z badań wskazuje na to, że rodzaj Cairina stanowi takson siostrzany względem rodzaju Aix. Badacze ustalający kariotyp piżmówek uzyskiwali różne wyniki; w jednym przypadku u 90% piżmówek 2n=80, u 10% ustalono, że 2n wynosi 76–82.
Morfologia
Długość ciała wynosi 66–84 cm; masa ciała samców 1990–4000 g, samic 1100–1470 g. Dymorfizm płciowy widoczny głównie w rozmiarach ciała. Dzikie piżmówki mają upierzenie w większości czarne z zielonym i fioletowym połyskiem na grzbiecie i skrzydłach. Na głowie obecny ruchomy czub o kształcie podobnym do grzywy. Na skrzydle widoczne białe lusterko. Samica ma czarne boki głowy, u samców występuje połać nagiej, czarnej skóry, z wiekiem pojawiają się czerwone narośle, szczególnie nad okiem. Dziób czarny z jasnobiebieskim paskiem na środku, ma delikatnie zagiętą końcówkę. Nogi czarne, tęczówka żółtobrązowa. W naturze nie występują odmiany barwne, jedynie osobniki młodociane i pisklęta cechuje pewna różnorodność szat. Zdziczałe ptaki mogą mieć różnobarwne upierzenie – białe, z nieregularnie rozmieszczonymi białymi plamami (szeki) lub z domieszką brązu czy szarości w upierzeniu. U takich ptaków różni się również barwa dzioba – może być czarno-różowy lub całkowicie różowy. Udomowione piżmówki wokół dzioba mają maskę – nagą, pomarszczoną skórę, zazwyczaj czerwoną, niekiedy czarną. Wyróżnia się wiele odmian barwnych, między innymi srokatą, białą, perłową (lawendową), niebieską, brązową (czekoladową), szek i jastrzębatą.
Zasięg występowania
Piżmówki zamieszkują obszar od Meksyku na południe po wschodnie Peru, północną Argentynę i północny Urugwaj, występują również w zachodnich Andach w Kolumbii, Ekwadorze i centralnym Peru. Zdziczałe populacje pojawiają się w różnych miejscach świata. Celowe introdukcje przeprowadzono na Florydzie, w Teksasie i Wyspie Adams. Najprawdopodobniej utrzymała się jedynie populacja z Teksasu.
Ekologia i zachowanie
Środowiskiem życia piżmówek są lasy deszczowe w okolicach bagien, wolno płynących strumieni i zarośli w namorzynach. Wczesnym rankiem i wieczorem lecą na żerowiska, resztę dnia spędzają wśród drzew. Chętniej wybierają okolice starorzeczy i leśnych strumieni, niż główne rzeki. Piżmówki żywią się różnorodnym pokarmem. Wybierają z błota materię organiczną, jedzą zieleninę i nasiona. Dorosłe jedzą również larwy i dorosłe owady. Niewiele jest badań o rozrodzie w naturze. Składanie jaj koreluje z porą deszczową. Samiec przed kopulacją zaleca się do samicy, wyciągając w jej stronę szyję i sycząc. Tuż przed wspięciem się na jej grzbiet łapie ją za skrzydło. Zostawia samicę samą w okresie składania jaj. Gniazdo może być umieszczone w dziupli lub na ziemi. Zniesienie liczy 8–10 jaj (w niewoli 12–15). Inkubacja trwa około 35 dni. Młode to zagniazdowniki. Opuszczają gniazdo przez otwór dziupli i zeskoczenie. Opierzają się w pełni po 3,5 miesiącach życia.
Status
IUCN uznaje piżmówkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1998 (stan w 2018).
Urugwaj