Czepiak czarnoręki

Dżelada Geoffroy'a, znana również jako czarno-ręka małpa pająk lub małpa pająk środkowoamerykańska, to fascynujący przedstawiciel małp Nowego Świata, zamieszkujący Amerykę Środkową, części Meksyku i być może niewielki obszar w Kolumbii. Jest jedną z największych małp Nowego Świata, a dorosłe osobniki osiągają wagę do 9 kg. Łatwo rozpoznać te zwierzęta dzięki długim ramionom, chwytliwym ogonom i palcom przypominającym haki, które umożliwiają im zręczne poruszanie się w koronach drzew.

Te społeczne zwierzęta żyją w grupach liczących od 20 do 42 osobników i mają dietę składającą się głównie z dojrzałych owoców. Do przetrwania potrzebują rozległych zalesionych obszarów. Niestety, z powodu niszczenia siedlisk, polowań i odławiania na potrzeby handlu zwierzętami domowymi, dżelada Geoffroy'a jest uznawana przez IUCN za gatunek zagrożony.

Taksonomicznie, dżelada Geoffroy'a należy do rodziny Atelidae i podrodziny Atelinae, w obrębie rodzaju Ateles. Nazwa gatunku "geoffroyi" honoruje francuskiego przyrodnika Étienne Geoffroy Saint-Hilaire’a. Istnieje co najmniej pięć uznanych podgatunków tej małpy, które zamieszkują różne typy lasów w Ameryce Środkowej. Cechuje je długie kończyny, szczątkowe kciuki i chwytne ogony.

Pod względem zachowania, te małpy są nadrzewne i dzienne, co oznacza, że żyją na drzewach i są aktywne w ciągu dnia. Żyją w społecznościach fuzja-fisja, co oznacza, że wielkość i skład ich grup zmieniają się w ciągu dnia. Są biegłe w różnych formach lokomocji, w tym w brachiacji, polegającej na huśtaniu się z gałęzi na gałąź. Ich komunikacja to mieszanka wokalizacji i niewokalnych pokazów.

Dżelada Geoffroy'a jest bardzo inteligentna, potrafi rozpoznawać różne pokarmy i zapamiętywać lokalizacje. Ich dieta składa się głównie z owoców i liści, a wodę czerpią z dziupli drzew i innych naturalnych źródeł.

Te małpy są zagrożone przez drapieżniki, takie jak duże koty, oraz przez ludzi. Samice rodzą co dwa do czterech lat po okresie ciąży trwającym około 7,5 miesiąca, zazwyczaj jedno lub dwoje młodych. Samice osiągają dojrzałość płciową około czwartego roku życia, podczas gdy samce dojrzewają do piątego roku życia.

Działania na rzecz ochrony są niezbędne z powodu ciągłej utraty siedlisk i polowań. Niektóre regiony już odnotowały zniknięcie tych małp. Jednakże, wysiłki reintrodukcyjne, takie jak te na wyspie Barro Colorado, przyniosły obiecujące rezultaty. Mimo tych działań, dżelada Geoffroy'a pozostaje zagrożona, co podkreśla potrzebę kontynuowania ochrony i zachowania siedlisk.