Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)

Historia

Kilka tygodni po przyjeździe do Arles Vincent van Gogh pisał do brata Theo, iż został owładnięty prawdziwą pasją malowania, którą poczuł na widok kolorowo kwitnących drzew w prowansalskich sadach.

Obraz kwitnącej brzoskwini, bezpośrednio inspirowany japońskimi drzeworytami, był jednym z serii płócien z kwitnącymi drzewami, które znalazły się wśród pierwszych projektów Vincenta van Gogha, zrealizowanych po jego przyjeździe do Arles. Powstałe obrazy pomyślane były jako całościowy zestaw dekoracyjny; podobny zamysł przyświecał artyście później, gdy malował on dekoracyjną serię ze słonecznikami.

Ponieważ jego były nauczyciel i ulubiony mistrz Anton Mauve zmarł, Vincent postanowił zadedykować mu swoje najpiękniejsze dzieło. Również w liście do Theo wspomniał, iż dał obrazowi tytuł „Wspomnienie Mauve’a”, podpisał go „Vincent i Theo” i wysłał do wdowy po zmarłym. Na obrazie imienia Theo jednak nie ma. Vincent dodając je chciał zaakcentować wkład brata w całą swoją twórczość, usunął je jednak prawdopodobnie za jego sugestią, iż wyglądałoby ono tu dziwacznie. Ponieważ obraz został wysłany, van Gogh namalował później jego drugą wersję, chcąc w ten sposób uzupełnić swój zestaw; o zamiarze tym napisał w liście do Theo 11 kwietnia 1888.

Opis

Na niewielkiej działce ogrodzonej płotem z trzciny rosną blisko siebie dwa drzewka brzoskwiniowe, pokryte różowymi kwiatami, usytuowane na tle zimnego, błękitnego nieba z białymi chmurami. Drzewka wypełniają, na podobieństwo eksplozji, całą powierzchnię obrazu, kontrastując z ogrodzeniem i łagodnym kolorem gruntu. W liście do Theo, napisanym na początku kwietnia 1888, Vincent stwierdził, iż jest to:

Analiza

Choć van Gogh zadedykował swój obraz Antonowi Mauve, odszedł w nim jednak daleko od założeń swego mistrza, przedstawiciela szkoły haskiej i jego ciemnej, północnej kolorystyki. Artysta przyswoił sobie osiągnięcia impresjonistów, którzy dzielili barwną powierzchnię obrazu na maleńkie punkciki i widzieli światło jako rzeczywisty motyw. Doświadczenia impresjonistów z kolei bazowały na osiągnięciach artystów szkoły z Barbizon, którzy dokumentalne przedstawianie krajobrazu łączyli z subiektywnym wrażeniem światła i koloru w jedną nastrojową całość. Van Gogh adaptując nowe idee malarstwa plenerowego stał pierwszym znaczącym artystą, który zaczął stosować je w Prowansji. Jego własna paleta stała się teraz na wskroś kolorowa – pojawiły się w niej: błękit, oranż, cynober, jasna żółcień, winna czerwień i fiolet. Przesłaniem malowanych przez niego drzew owocowych stało się światło. Przedstawił on drzewo jakby było ono lampą; jego kwiaty – jako żarówki, a pnie i gałęzie – jako podstawę lampy. Dominującym wrażeniem jest jaśniejąca korona drzewa, promieniująca ku niebu, a rzucająca na ziemię cień, pozostałość jej przyziemnej natury. Obrazy zostały namalowane w różnym czasie, zarówno jeśli chodzi o datę, jak i porę dnia. Drzewko z wersji wcześniejszej emituje kolor białawy, to z późniejszej natomiast – bardziej intensywny, różowawy, co można wyjaśnić gęstością jego listowia i kwiatów, uwarunkowanej późniejszą porą kwitnienia. Różnice te można też wyjaśnić różnym położeniem słońca, ale van Gogh zamanifestował tu swoje zainteresowanie niezależnością i autonomią drzewa, którego indywidualność wyraził poprzez jego świetlistą moc. Choć artysta był też zafascynowany sztuką japońską, to uważał, że w tym wypadku ona mu nie wystarczy, ponieważ artyści japońscy, jego zdaniem, nie doceniali zagadnienia światła w swoich obrazach, traktując je jako problem dość drugorzędny, w przeciwieństwie do impresjonistów, którzy wszystko podporządkowywali światłu. Van Gogh zharmonizował ich koncepcje, czyniąc rozróżnienie pomiędzy światłem, które pochodzi z zewnątrz, a światłem właściwym naturze przedmiotów.

Radosny nastrój, widoczny w obrazach kwitnących drzew, które Vincent van Gogh namalował wiosną 1888, odzwierciedla uczucia zadowolenia, satysfakcji i szczęścia, wynikające z poczucia, iż odnalazł się on jako artysta, mający wszystkie niepowodzenia i upadki poza sobą.