Kuropatwa zwyczajna

Systematyka

Wyróżniono kilka podgatunków P. perdix:

• P. p. perdix – południowa Skandynawia i Brytania do Bułgarii i Grecji.
• P. p. armoricana – zachodnia i południowa Francja.
• P. p. sphagnetorum – północno-wschodnia Holandia, północno-zachodnie Niemcy.
• P. p. hispaniensis – północno-wschodnia Portugalia i północna Hiszpania.
• P. p. italica – Włochy.
• P. p. lucida – Finlandia do Uralu i północnego Kaukazu.
• P. p. canescens – Turcja do Kaukazu i północno-zachodni Iran.
• P. p. robusta – Ural do południowo-zachodniej Syberii i północno-zachodnie Chiny.

Kuropatwę introdukowano w Ameryce Północnej.

Morfologia

Cechy gatunku

Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Głowa i kark oliwkowoszare, policzki rude. Wierzch ciała szarobrunatny ze słabo zaznaczonymi rdzawymi i czarnymi poprzecznymi pręgami. Na barkach i skrzydłach niewielkie podłużne białe plamy. Spód i boki ciała szare z delikatnym, falistym rysunkiem, na bokach pionowe, szerokie rdzawe pręgi. Na białym brzuchu rdzawa plama w kształcie podkowy (u samic mniej wyraźna, często niekompletna). Sterówki rdzawobrązowe, lecz środkowa para szarobrunatna. Lotki płowe z ciemnorudymi plamami. Za okiem naga, pokryta brodawkami skóra, szczególnie rzucająca się w oczy w okresie godowym.

Wymiary średnie

• Długość ciała ok. 29–31 cm
• Rozpiętość skrzydeł 45–48 cm
• Masa ok. 310–600 g.

Ekologia

Biotop

Otwarte tereny trawiaste, współcześnie w dużej mierze rolnicze (obszary upraw, łąki i pastwiska). W zimie zamieszkują podobne siedliska.

Gniazdo

Na ziemi, dobrze ukryte w gęstej roślinności, wyściełane liśćmi. Podczas wysiadywania w przypadku niebezpieczeństwa kuropatwa zrywa się dopiero w ostatniej chwili.

Jaja

Wyprowadza jeden lęg w roku. W kwietniu–czerwcu składa przeważnie 15–17 (ogólnie 4–24) jaj. Zdarza się, że po stracie lęgu wyprowadzany jest drugi (najpóźniej w sierpniu).

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 23–25 dni przez samicę. W wychowywaniu młodych biorą udział obydwa ptaki z pary.

Najdłużej żyjąca kuropatwa, której wiek oznaczył człowiek, miała 5 lat.

Pożywienie

Pokarm roślinny, uzupełniany przez owady. Bezkręgowce stanowią podstawę diety piskląt.

Ochrona

Obecnie w Polsce na liście zwierząt łownych. Okres polowań na kuropatwę trwa od 11 września do 21 października, a w drodze odłowu – do 15 stycznia.

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 28 lutego 1970 r. znaczek pocztowy przedstawiający parę kuropatw zwyczajnych o nominale 7 zł, w serii Ptaki łowne. Druk w technice offsetowej na papierze kredowym. Autorem projektu znaczka był Jerzy Desselberger. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 roku.