Cymes

Cymes – złożona z warzyw i owoców potrawa kuchni żydowskiej, głównie z marchwi, suszonych śliwek i jabłek, ale może występować także w wersji z ziemniakami, innymi warzywami, mięsem oraz różnymi suszonymi owocami. Składniki są duszone lub pieczone. Potrawa podawana jest na słodko. Jest zwykle zaliczana do grupy potraw deserowych lub serwowanych na ciepło dań owocowo-warzywnych. W tradycyjnej wersji kuchni żydowskiej ma postać leguminy podawanej w ramach uroczystych, świątecznych posiłków. Tradycyjnie wchodzi w skład menu wieczerzy rozpoczynającej szabat.

„The Jewish Encyclopedia” (1906) opisywała cymes jako potrawę mającą postać mieszanki duszonych owoców, charakterystyczną dla Europy Wschodniej, na terenie której żydowska sztuka kulinarna czerpała zapożyczenia z lokalnych zwyczajów żywieniowych. Według publikacji podstawowym składnikiem potrawy była marchew pokrojona w plasterki i duszona przez 3 godziny. Po odcedzeniu wywar był łączony z mąką, cukrem i cynamonem. Dodawane było pokrojone mięso, które należało dusić przez 2–3 godziny. Charakterystycznymi składnikami dla terenów południowej Rosji, Galicji i Rumunii były między innymi gruszki, jabłka, figi i suszone śliwki. Składnikiem typowym dla terenów Litwy była rzepa.

Słowo „cymes” przeszło do języka polskiego jako określenie rarytasu, rzeczy najlepszej, jedynej swoim rodzaju, czegoś wyjątkowo smacznego. Z kolei w języku jidysz, oprócz pierwotnego znaczenia, słowo „cymes” – prawdopodobnie w konsekwencji pracochłonnego mieszania składników podczas przygotowywania owej potrawy – zaczęło funkcjonować jako pojęcie stosowane na opisanie szczególnie skomplikowanej, zawiłej procedury lub przedsięwzięcia. Bywało także używane jako synonim komplikacji, kłopotów czy przewlekłości w załatwianiu spraw.