Madonna Sykstyńska

Madonna Sykstyńska – obraz Rafaela Santi. Datowany na lata 1513–1514. Obraz znajduje się w Galerii Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie.

Główną treść obrazu tworzy tytułowa Matka Boża z Dzieciątkiem, wraz z adorującymi ich papieżem Juliuszem II, ukazanym tutaj jako św. Sykstus, oraz św. Barbarą. Stąpają oni po niebiańskich chmurach, które nie tylko stanowią jednoznaczną treść (zarazem nowa formuła ikonograficzna – umieszczenie postaci świętych na niebie w dosłownym znaczeniu), ale także budują wielowymiarowość kompozycji. Chociaż postacie są ukazane mniej więcej na tym samym planie, na tle niebiańskiej przestrzeni, którą tworzą eteryczne anioły, to kompozycja ta jest na wskroś dynamiczna – podkreślają to nie tylko ukośnie padające światło i pozy świętych, ale także ukazanie ruchu wiatru, co najlepiej widać na szatach Maryi.

Wrażenie teatralności i monumentalności dodaje obramienie obrazu z obu stron storami oraz ukazana na samym dole „scena”, na której leży papieska tiara. Mimo iż zachowana jest tu charakterystyczna, klasyczna formuła (znał ją m.in. Leonardo da Vinci), którą preferował Rafael – trzy postacie „wpisane w trójkąt” – dzięki umieszczeniu postaci w przestrzeni niebiańskiej Rafael stworzył nową formę kompozycji, która będzie miała apogeum w obrazie Przemienienie Pańskie.

Bardzo ciekawa jest relacja pomiędzy poszczególnymi postaciami. Znajdujące się na pierwszym planie dwa aniołki mają silny kontakt wzrokowy ze św. Barbarą, natomiast adorujący wraz z nią św. Sykstus skupia się wzrokowo wyłącznie na Maryi i Chrystusie. Ci z kolei zwracają się wyłącznie do widza.

Nie ma pewności co do początkowej historii dzieła. W 1513 roku zmarł papież Juliusz II. Najprawdopodobniej obraz ten miał być umieszczony koło tumby papieża, na co może wskazywać treść i forma obrazu. Św. Sykstus był patronem rodziny Della Rovere, z której pochodził Juliusz II, opierające się dwa aniołki mogły stanowić integralną kompozycję z nagrobkiem. Obraz został zamówiony przez mnichów benedyktyńskiego klasztoru San Sisto w Piacenzy jako część nastawy ołtarzowej. W latach pięćdziesiątych XVIII wieku obraz zakupił elektor Saksonii i król Polski August III Sas. W roku 1754 umieścił go w powstającej w Dreźnie Galerii Drezdeńskiej.