Fakty o: Płetwal błękitny
Płetwal błękitny – gatunek ssaka z rodziny płetwalowatych. Największe znane zwierzę w historii Ziemi. Maksymalna zarejestrowana długość ciała tego ssaka jest równa 33 metry, ale potwierdzona naukowo to blisko 30 m, a masa ciała 173 tony, potwierdzone naukowo 136 ton. Zaliczany do rodziny płetwalowatych, podrzędu fiszbinowców, rzędu waleni, po raz pierwszy został opisany przez szkockiego lekarza Roberta Sibbalda w 1697 roku. Płetwal błękitny ma dwa otwory nosowe, małą płetwę grzbietową w tylnej części ciała i dużą płetwę ogonową z wyraźnym wcięciem pośrodku. Dawniej w oceanach żyło wiele osobników tego gatunku. Masowe polowania na wieloryby w XX stuleciu sprawiły, że populacja płetwali błękitnych zmniejszyła się wielokrotnie. Jedynym naturalnym wrogiem płetwala jest orka.
Występowanie
Występuje w wodach wszystkich oceanów, głównie w strefie pelagialu, u wybrzeży widywany sporadycznie, Odbywa wędrówki sezonowe, w okresie letnim przemieszcza się w ślad za topniejącym lodem.
Podgatunki
Wyróżnia się cztery podgatunki płetwala błękitnego:
- B. musculus brevicauda – płetwal krótkoogonowy – status DD (niedostateczne dane)
- B. musculus indica – płetwal indyjski
- B. musculus intermedia – płetwal pośredni – status CR (krytycznie zagrożony)
- B. musculus musculus – płetwal błękitny
Charakterystyka
- Długość: do 33 m (rekordowy osobnik, wyrzucony na brzeg Grytviken w 1912 roku, miał 33,58 m)
- Masa ciała: 73–136 ton, maksymalne zanotowane 173 t
- Ubarwienie: błękitnoszare, skóra może być cętkowana.
- Pożywienie: ryby, mięczaki, skorupiaki, zooplankton.
- Dojrzałość płciowa: po przekroczeniu długości 20 metrów.
- Rozród: ciąża trwa około 11 miesięcy, noworodek ma ok. 7 m długości, waży 2700 kg i przybiera na wadze przez pierwsze 9 miesięcy 4 kg na godzinę.
- Prędkość: do 50 km/h.
- Długość życia: 80 lat.
Pożywienie
Płetwal błękitny żywi się planktonem, głównie krylem, którego dziennie połyka 4 tony. Pożywienie najczęściej chwyta nurkując. Największe ilości planktonu występują w wodach podbiegunowych. Pływając w pobliżu Oceanu Arktycznego odżywia się trzema gatunkami raków. Nie gardzi też rybami. W okresie godowym, który przypada zimą, płetwale wędrują na wody tropikalne, gdzie z powodu braku żywności zmuszone są do "postu".
Rozród i młode
Samica płetwala błękitnego rodzi raz na 2–3 lata. Ciąża trwa 340–366 dni, w miocie przychodzi na świat jedno młode. Okres godowy przypada na okres zimowy. Noworodek rodzi się w strefie równikowej, gdyż ma za słabo wykształconą warstwę tłuszczową, by przeżyć w wodach Arktyki lub Antarktyki. Mierzy 7 m długości i waży od 2,5 do 3 ton. Młody osobnik żywi się mlekiem matki, wypija go ponad 600 litrów dziennie. Laktacja trwa 7 miesięcy. Potem fiszbiny są na tyle rozwinięte, że młode może samo chwytać pokarm. Samice w tym czasie tracą 25% masy ciała.
Zdjęcie: Andreas Tille / CC BY-SA 4.0 / pl.wikipedia.orgOchrona
Z powodu swoich rozmiarów płetwal błękitny był głównym celem wielorybników. Cenny był szczególnie tłuszcz – tran oraz fiszbiny, z których robiono gorsety. Do połowy XX wieku łącznie zabito około 300 000 tych wielorybów. W 1966 r. objęto je ścisłą ochroną. W tym czasie gatunek był już niemal całkowicie wytępiony. Obecnie jednak liczba płetwali błękitnych powoli wzrasta.
Odgłosy płetwali błękitnych
Płetwal błękitny jest najgłośniejszym zwierzęciem na Ziemi. Potrafi wydawać dźwięki o natężeniu 190 decybeli, słyszalne przez inne płetwale z odległości ponad 800/900 km. Oprócz echolokacji w zakresie ultradźwięków, płetwale wytwarzają też dźwięki w celu porozumiewania się między sobą, szczególnie w okresie godowym.
W ogólności, odgłosy wydawane przez walenie obejmują bardzo szeroki zakres długości fal, odpowiadający częstotliwościom od kilkunastu Hz do ultradźwięków. Na tym tle, śpiewy płetwali błękitnych odznaczają się szczególnie niskimi częstotliwościami. Z roku na rok zakres częstotliwości komunikacyjnych płetwali błękitnych systematycznie się zmniejsza (średnio o 31% w czasie od roku 1960 do 2009), prawdopodobnie w związku ze wzrostem obecnego w obszarze wyższych częstotliwości hałasu emitowanego przez statki.
Część śpiewu komunikujących się ze sobą płetwali błękitnych utrzymywana jest z bardzo dużą dokładnością na stałej częstotliwości tonu podstawowego – osobniki synchronizują między sobą emitowane częstotliwości tych tonów, utrzymując ich stałość na poziomie 0.5%. Dla porównania, interwał sekundy małej (np. między dźwiękami c i cis) wynosi ok. 6%. Zasugerowano, że dzięki tej synchronizacji słyszące się wzajemnie osobniki mogą określić wzajemną prędkość (na podstawie efektu Dopplera).
(...)Ciekawostki
- Język dorosłego płetwala błękitnego waży 2700 kg, a szeroko rozwarte usta mogą pomieścić do 90 ton pożywienia, ale z powodu wąskiego przełyku nie jest w stanie połykać dużych przedmiotów.
- Serce płetwala waży 600 kg, zaś średnica aorty dochodzi do 23 cm.
- Penis płetwala błękitnego osiąga w stanie erekcji największą wśród obecnie żyjących stworzeń długość ok. 2,4 metra; pomiar jest trudny, gdyż pełna erekcja następuje jedynie w trakcie kopulacji.
- Warstwa tłuszczowa płetwala ma 0,5 m grubości.
- Samice zwykle są większe od samców.
- Płetwal błękitny nurkuje na głębokość około 500 m i pozostaje tam do 2 godzin.
- Tak jak inne ssaki morskie, wieloryby pochodzą od ssaków lądowych.
- Płetwal błękitny posiada ok. 320 fiszbinów, mierzących 100 cm długości i 55 cm szerokości.
- Szkielet młodego płetwala błękitnego o długości 14,6 m znajduje się w Muzeum Przyrodniczym we Wrocławiu.
- Choć jest to najcięższe zwierzę na Ziemi, nie jest to jednak najdłuższy obecnie żyjący gatunek. Najdłuższym zwierzęciem żyjącym na Ziemi jest Lineus longissimus należący do typu wstężnic (przeciętna długość: 5–15 m, jednak zdarzają się osobniki osiągające nawet 55 m).