Chuño

Chuño to wyjątkowy produkt z liofilizowanych ziemniaków, tradycyjnie wytwarzany przez społeczności Quechua i Aymara w Boliwii i Peru. Ten szczególny proces wykorzystuje specyficzny rodzaj gorzkiego, mrozoodpornego ziemniaka, który jest wystawiany na niskie temperatury nocne oraz intensywne dzienne słońce tego regionu. Słowo "chuño" wywodzi się z języka Quechua i oznacza "mrożony ziemniak."

Historia chuño sięga czasów sprzed imperium Inków, a dowody archeologiczne znaleziono na starożytnych stanowiskach, takich jak Tiwanaku. Hiszpański kronikarz José de Acosta opisał chuño w 1590 roku, podkreślając jego przenośność i korzyści odżywcze.

Produkcja chuño odbywa się zimą, gdy temperatury spadają poniżej zera. Proces zaczyna się od wyboru małych ziemniaków, które są następnie zamrażane i odwodniane przez trzy noce. Ta tradycyjna metoda liofilizacji kontynuowana jest przez ugniatanie ziemniaków w celu usunięcia wody i skórki. W wyniku tego powstają dwa rodzaje chuño: biały chuño, który jest myty i suszony na słońcu, oraz czarny chuño, który jest suszony na słońcu bez mycia. Odpowiednio wysuszone i przechowywane, chuño może przetrwać dekady.

Istnieje wiele sposobów na przygotowanie chuño, od deserów po sycące zupy, takie jak chairo, tradycyjne boliwijskie danie. Mąka z chuño jest kluczowym składnikiem kuchni peruwiańskiej, oferującym unikatowy smak, który wyróżnia się w przepisach na tle zwykłych ziemniaków. W niektórych regionach Boliwii i Peru chuño jest podstawowym składnikiem diety, występującym w potrawach takich jak zupa jakonta i serwowanym z różnymi sosami.