Fakty o: Kazanie Skargi
Kazanie Skargi – obraz olejny Jana Matejki namalowany w latach 1862–1864, od 1986 w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie, dar hr. Jana Tomasza Zamoyskiego.
Od 1945 w Muzeum Narodowym w Warszawie (od 1986 depozyt Zamku Królewskiego).
Opis
Główny bohater historii, Piotr Skarga, stoi po prawej stronie. Gest, który wykonuje, podkreślony jest jasnym światłem za nim, na jego dłoniach i twarzy, co stanowi wyraźny kontrast z ascetycznym ubraniem ożywionym jedynie żółtą stułą. Doniosły, górujący nad nieruchomym audytorium Skarga żywo gestykuluje.
Matejko pokazuje różne reakcje słuchaczy na słowa kaznodziei. Od zasłuchania, zrozumienia, przejęcia po lekceważenie i roztargnienie, jakie widać na twarzy Zygmunta III Wazy, siedzącego niemal pośrodku, a uważanego za słabego króla.
W centrum obrazu leży rękawica, nienależąca do żadnej z przedstawionych postaci. Jest to podwójne wyzwanie rzucone przez samego Matejkę, że to on będzie wielkim malarzem i nauczycielem swojego narodu. Rękawice interpretuje się także jako wyzwanie rzucone magnaterii. Przecież pośrodku stoją: Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski i Stanisław Diabeł Stadnicki – połączeni udziałem w rokoszu przeciw królowi.
Na obrazie widoczny jest również hetman Jan Zamoyski siedzący po lewej stronie na podwyższeniu. Po lewej stronie w dolnej części obrazu widzimy dwóch purpuratów: Hipacego Pocieja i biskupa Stanisława Karnkowskiego. Z prawej zaś są widoczne twarze dwóch posłów oraz kardynała Enrico Caetaniego. Za królem widzimy małego królewicza Władysława i marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego. U stóp Piotra Skargi siedzi Jan Piotr Sapieha.
Matejko namalował obraz tuż po załamaniu powstania styczniowego, co jeszcze bardziej potęguje grozę nieruchomego, skamieniałego z przerażenia audytorium i ujętej bardzo dynamicznie, natchnionej postaci królewskiego spowiednika i kaznodziei. Michał Szweycer powstaniec listopadowy i towiańczyk, pozował do tego obrazu jako Piotr Skarga.
Praca utrzymana jest w tonach fioletowo-czerwonych z dużą ilością purpury, co nadaje wrażenie dostojności przedstawienia.
Ukrainę