Konstytucja 3 Maja 1791 roku

„Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, namalowana przez Jana Matejkę w 1891 roku, to słynne dzieło romantyczne, które upamiętnia polską Konstytucję z tego samego dnia. Ten olejny obraz żywo przedstawia wielką scenę z udziałem licznych postaci historycznych, takich jak król Stanisław August Poniatowski, Stanisław Małachowski, Kazimierz Nestor Sapieha, Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki. Matejko ukończył to dzieło między styczniem a październikiem 1891 roku, aby uczcić stulecie Konstytucji. Jest to jedno z najważniejszych osiągnięć artysty.

Sama Konstytucja była kamieniem milowym w historii Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zaprojektowanym w celu rozwiązania problemów politycznych i wprowadzenia reform demokratycznych. Pomimo tych szlachetnych intencji, napotkała silny sprzeciw ze strony sąsiednich mocarstw, co ostatecznie doprowadziło do wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku. Choć obowiązywała tylko przez krótki czas, Konstytucja symbolizowała polską suwerenność przez ponad stulecie.

Obraz Matejki uchwyca procesję posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana wieczorem 3 maja 1791 roku. Aby wzmocnić symbolikę sceny, Matejko zastosował artystyczne swobody, włączając postacie, które albo nie były obecne, albo już nie żyły, tworząc tym samym symboliczną reprezentację ostatnich lat Rzeczypospolitej. Współcześni historycy analizowali i interpretowali kompozycję obrazu oraz jego historyczną dokładność.

Postacie na obrazie są starannie wymodelowane, z kluczowymi osobami, takimi jak Stanisław Małachowski, Tadeusz Kościuszko i król Stanisław August Poniatowski, wyeksponowanymi na pierwszym planie. Matejko przedstawia te postaci, ich interakcje i symboliczne elementy w całym obrazie, odzwierciedlając polityczny klimat i napięcia tamtych czasów.

Krytycy sztuki i historycy dyskutowali o historycznym znaczeniu obrazu, jego wartości artystycznej oraz odejściu Matejki od jego typowego stylu. Szczegółowa identyfikacja postaci i przedstawienie kluczowych wydarzeń związanych z Konstytucją 3 Maja 1791 roku sprawiają, że obraz Matejki jest cenną zarówno historyczną, jak i artystyczną reprezentacją przełomowego momentu w historii Polski.