Dyptyk Barberini

Barberiniowy relief z kości słoniowej to niezwykły zabytek z epoki bizantyjskiej, obecnie eksponowany w Luwrze w Paryżu. Płytka, będąca częścią cesarskiego dyptyku z późnej starożytności, przedstawia cesarza w triumfalnej pozie, a jej powstanie datuje się na pierwszą połowę VI wieku. Istnieją różne teorie na temat tożsamości cesarza — może to być Justynian, Anastazjusz I lub Zenon. Relief nie jest tylko dziełem sztuki, lecz także ważnym świadectwem historycznym, związanym z królową Brunhildą z Austrazji, która kazała wyryć na jego odwrocie listę królów frankijskich, co podkreślało znaczącą rolę królowych w frankijskiej monarchii.

Relief ten charakteryzuje się bogactwem i szczegółowością wykonania. W centrum sceny znajdujemy cesarza na wspiętym koniu, otoczonego alegorycznymi postaciami, aniołami oraz pokonanymi barbarzyńcami składającymi hołd. Artefakt, mierzący 34,2 cm wysokości i 26,8 cm szerokości, wykonany jest z kości słoniowej i ozdobiony drogocennymi kamieniami. Oryginalnie składał się z pięciu płytek, choć jedna została później zastąpiona. Na odwrocie reliefu znajdują się późniejsze inskrypcje, w tym modlitwy za zmarłych oraz imiona królów frankijskich.

Relief ma także interesującą historię własności. Był częścią kolekcji Barberinich w Rzymie w 1625 roku, zanim trafił do Luwru w 1899 roku. Ikonografia na reliefie łączy motywy władzy cesarskiej, symboliki chrześcijańskiej i propagandy politycznej, podkreślając uniwersalne panowanie cesarza oraz boską łaskę. Centralny panel ukazuje cesarza w dynamicznej, zwycięskiej pozie, podczas gdy otaczające panele przedstawiają sceny hołdu i podboju.

Uczeni dyskutują nad tożsamością przedstawionego cesarza. Niektórzy twierdzą, że to Anastazjusz I, powołując się na stylistyczne podobieństwa z innymi dziełami z tego okresu. Inni z kolei argumentują, że jest to Justynian, na podstawie ikonografii i kontekstu historycznego. Skonstruowane z dużą precyzją i dbałością o detale, a także bogate w symboliczne elementy, dzieło pochodzi najprawdopodobniej z wysokiej jakości warsztatu w Konstantynopolu lub Aleksandrii, za panowania Justyniana.