Nóż z Gebel el-Arak

Nóż Gebel el-Arak: Arcydzieło Starożytnej Sztuki Egipskiej

Nóż Gebel el-Arak to wyjątkowy artefakt z okresu starożytnego Egiptu, datowany na około 3450 rok p.n.e., czyli epokę Naqada II. Wykazujący wyraźne mezopotamskie wpływy, został nabyty w 1914 roku przez Georges'a Aarona Bénédite'a dla Luwru w Paryżu. Choć początkowo uważano, że pochodzi z Gebel el-Arak, obecnie eksperci przypuszczają, że jego rzeczywiste pochodzenie to Abydos.

Cechą charakterystyczną noża jest ostrze wykonane z drobnoziarnistego, żółtawego krzemienia oraz rękojeść z kości słoniowej. Proces tworzenia ostrza obejmował pięć zaawansowanych etapów, co świadczy o wysokim poziomie umiejętności technicznych jego twórców. Rękojeść zdobią misternie wykonane rzeźbienia, przedstawiające sceny bitewne i motywy mitologiczne, które odzwierciedlają sztukę mezopotamską.

Znanych jest 17 innych noży ceremonialnych o podobnie zdobionych rękojeściach, w tym słynne przykłady z Brooklyn Museum i Muzeum Pitt-Rivers. Podobieństwa w rzemiośle i wzornictwie tych noży sugerują, że mogły być produkowane przez wąską grupę wyspecjalizowanych rzemieślników.

Rękojeść noża Gebel el-Arak jest szczególnie imponująca dzięki misternie wyrzeźbionym postaciom, rozmieszczonym w pięciu poziomych rejestrach. Rzeźbienia te zawierają mezopotamskie motywy, takie jak "Pan Zwierząt", co ukazuje przenikanie się kultur. Nóż jest uważany za arcydzieło predynastycznej rzeźby, cenione zarówno za swoje walory artystyczne, jak i doskonałość techniczną.