Nerpa obrączkowana

Podgatunki

Wyróżniono kilka podgatunków P. hispida:

• P. hispida botnica – nerpa botnicka
• P. hispida hispida – nerpa obrączkowana
• P. hispida ladogensis – nerpa ładodzka
• P. hispida ochotensis – nerpa ochocka
• P. hispida saimensis – nerpa fińska

Charakterystyka

Długość ciała 1,3 m, masa ciała 35-110 kg - jest jedną z najmniejszych fok. Cechy charakterystyczne: żółtawobiałe, koliste plamy pokrywające ciało, brzuch jednolicie żółtawobiały z niewielką ilością ciemnych plam; włosy zatokowe brązowe. Występuje wokół bieguna w przybrzeżnych wodach Morza Arktycznego, dzięki grubszej podskórnej warstwie tłuszczu, lepiej chroniącej przed zimnem, sięga znacznie dalej na północ od foki pospolitej. Pospolicie występuje u brzegów Grenlandii i Spitsbergenu oraz w Morzu Białym. W postaci izolowanej populacji (podgatunki nerpy) występuje w północnej części Morza Bałtyckiego oraz jako relikt z czasów epoki lodowcowej w słodkowodnych jeziorach Ładoga i fińskim Saimaa. U polskich brzegów wyjątkowo spotyka się nerpy z populacji północno-bałtyckiej. W Polsce foka obrączkowana jest objęta ochroną gatunkową.

W XIX wieku w Bałtyku było ich ok. 200 tysięcy, a obecnie tylko około 8 tys..

Tryb życia: Nerpa wykazuje szereg interesujących przystosowań do bytowania w ekstremalnych warunkach zasiedlanego przez nią środowiska. Masa odkładanego tłuszczu może stanowić połowę masy ciała, dzięki czemu warstwa izolująca jest nie tylko wyjątkowo gruba, ale również stanowi pokaźne zapasy energetyczne na okres niedoboru pokarmu. Taki zły okres nadchodzi wraz z lodem odcinającym nerpy od najlepszych terenów łowieckich. Nerpy starają się przetrwać ten trudny czas najlepiej, jak tylko jest to możliwe. Dzięki ciągłemu nurkowaniu utrzymują drożne przeręble oddechowe, do wykonania których przystępują już jesienią, gdy lód jest jeszcze cienki. Oddech zwierzęcia powoduje ponowne roztapianie tworzącej się tafli lodowej. Gdy lód zostanie pokryty śniegiem, jego właściwości izolujące osłabiają działanie mrozu i nerpy łatwiej mogą przebijać się przez swoją przerębel. W zasiedlonym przez siebie terytorium nerpa ma więcej takich otworów oddechowych. Największy z nich jest stale poszerzany aż do momentu, gdy foka może się przez niego przecisnąć. Wtedy wygrzebuje w śniegu jamę, którą wykorzystuje na spoczynek. W takiej jamie, której długość może dochodzić do 10 m, na przełomie marca i kwietnia przychodzą na świat młode.

Pokarm: polują na dorsze, skorupiaki i ślimaki. W poszukiwaniu pokarmu nurkują na głębokość do 300 m. W czasie nurkowania, pomimo związanego z nim wysiłku, tętno ulega znacznemu obniżeniu - ze 150 do 10 uderzeń na minutę. Zanim nerpa się zanurzy robi głęboki wydech unikając w ten sposób przy szybkim wynurzaniu się mroczków płytkiej wody (shallow water blackout).

Ochrona

Nerpa obrączkowana określana przez polskiego ustawodawcę jako foka obrączkowana (Phoca hispida) podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej.

Dla przypomnienia faktu o trwających od niespełna 20 lat prób odbudowy populacji ssaków Bałtyku w roku 2009 Poczta Polska przygotowała serię czterech znaczków, prezentujących mieszkańców Bałtyku w jednej scenerii wybrzeża, na której przedstawione są morświn, foka szara, foka pospolita i foka obrączkowana.