Hatteria

Tuatary to fascynujące gady, które zamieszkują Nową Zelandię. Należą do rzędu Rhynchocephalia, co odróżnia je od jaszczurek. Często nazywane "żywymi skamieniałościami", tuatary są jedynymi przetrwałymi członkami starożytnego rzędu, który liczy około 240 milionów lat.

Te gady mają kilka bardzo charakterystycznych cech. Posiadają kolczasty grzebień wzdłuż grzbietu, dwa rzędy zębów w górnej szczęce, a nawet tzw. "trzecie oko" na czubku głowy, które pomaga wykrywać światło. Ich budowa szkieletowa jest również unikalna. Jednym z powodów, dla których tuatary są tak wyjątkowe – i tak trudne do ochrony – jest ich niezwykle powolny wzrost i rozmnażanie. Samice składają jaja tylko raz na cztery lata.

Tuatary są zazwyczaj zielonkawo-brązowe i mogą słyszeć, mimo braku zewnętrznych uszu. To trzecie oko, o którym wspomnieliśmy, to osobliwa cecha używana do wykrywania światła. Ich szczęki są dość skomplikowane, z unikalnym układem zębów. Mają także prymitywne cechy, jak gastralia (żebra brzuszne) i kręgi amficeliczne, które są bardziej powszechne u ryb. W przeciwieństwie do wielu gadów, tuatary mają wolny metabolizm, są aktywne nocą i mogą dobrze funkcjonować w chłodniejszych temperaturach.

Ochrona tuatar jest priorytetem dla obrońców przyrody. Działania te obejmują usuwanie wprowadzonych drapieżników, takich jak szczury, z ich siedlisk na wyspach przybrzeżnych oraz ponowne wprowadzanie tuatar hodowanych w niewoli na stały ląd. Różne instytucje prowadzą programy hodowli w niewoli, które są kluczowe dla przetrwania tych starożytnych stworzeń.

W mitologii Maorysów tuatary zajmują szczególne miejsce i są uważane za "taonga", czyli skarb. Ich unikalne cechy zainspirowały liczne odniesienia kulturowe, od postaci z komiksów po drużyny sportowe, a nawet projekt hipersamochodu.