Chrain

Chrzan to ostra pasta z tartego chrzanu, popularna przyprawa w wielu kuchniach na całym świecie, zwłaszcza w kuchni aszkenazyjskiej, izraelskiej, amerykańsko-żydowskiej, a także w kuchniach austriackiej, kanadyjsko-żydowskiej i wschodnioeuropejskiej. Słowo "chrzan" wywodzi się z jidysz "כריין" które z kolei zostało zapożyczone z języków słowiańskich.

W kuchni żydowskiej i słowiańskiej wyróżnia się dwa główne rodzaje chrzanu: biały chrzan i czerwony chrzan. Biały chrzan przygotowuje się z tartego chrzanu, octu, a czasem także cukru i soli. Czerwony chrzan natomiast zawiera dodatkowo buraki. Oba rodzaje są parwe, co oznacza, że nie zawierają nabiału, dzięki czemu mogą być spożywane zarówno z potrawami mięsnymi, jak i mlecznymi zgodnie z żydowskimi przepisami dietetycznymi. Niemniej jednak, wersje środkowoeuropejskie mogą zawierać śmietanę, a w rosyjskich przepisach czasem stosuje się smetanę (kwaśną śmietanę). Inne warianty mogą dodawać takie składniki jak jabłka, borówki, żurawiny czy pomarańcze.

Chrzan jest podstawowym produktem w społecznościach żydowskich wschodniej Europy od wieków, z odniesieniami do niego sięgającymi XII wieku. Obecnie jest najbardziej znany jako niezbędny dodatek do gefilte fish. W kuchni wschodnioeuropejskiej jest również tradycyjnym dodatkiem do różnych dań rybnych, a także przystawek mięsnych i rybnych, takich jak kholodets (galareta) i ozór wołowy.