Gulasz

Dania pokrewne

• zupa gulaszowa (węg. gulyásleves lub krócej gulyás)
• tokań, czyli gulasz z duszonego mięsa (węg. tokány)
• paprykarz (węg. paprikás)
• ragoût (węg. ragu)

Etymologia nazwy

Nazwa pochodzi od pasterzy, którzy wypasali od wiosny do jesieni bydło na nizinach. Bydło nazywano gulya, a pasterza, który je wypasał – gulyás. Danie pasterskie, które sobie przyrządzali, nazwano więc gulaszem. Dopiero później przejęto z języka ludowego wyraz pörkölt.

Historia

Przez wiele lat danie to było podstawowym daniem pasterzy, a dopiero z biegiem lat stało się daniem narodowym. Rolnicy i pasterze smażyli początkowo kawałki mięsa z posiekaną cebulą na kawałku słoniny. Brakowało wtedy dzisiejszego głównego składnika – papryki. Kiedy papryka zawitała do Europy, zaczęła się jednocześnie kariera pörkölt w jego dzisiejszej postaci. Początkowo pörkölt znany był tylko na Wielkiej Nizinie Węgierskiej (węg. Alföld). Z końcem XIX wieku danie to staje się popularne w pozostałych rejonach kraju, jednak nadal jest daniem pasterskim i nie zyskuje uznania w wyższych sferach, aż do czasu. Stało się bowiem jednym z podstawowych dań na każdym weselu, bez względu na grupę społeczną. Z czasem, kiedy wesela skrócono do jednego dnia, skróciła się też lista dań, które tam podawano. Pörkölt wyparł wtedy wiele dań i stał się daniem podstawowym, powszechnym. Przygotowywano go w garnku, a w przypadku większej liczby gości – w kociołku (węg. bogrács) na świeżym powietrzu.

Odmiany gulaszu węgierskiego

Różnią się jedynie rodzajem mięsa, który został użyty do jego przygotowania.

• Marhapörkölt – z wołowiny
• Borjúpörkölt – z cielęciny
• Birkapörkölt – z baraniny
• Csirkepörkölt – z kurczaka
• Halpörkölt – z ryby
• Vaddisznópörkölt – z dzika
• Nyúlpörkölt – z królika
• Őzpörkölt – z sarny